Εκφοβισμός (bullying)

http://xenesglosses.eu

Ο εκφοβισμός ή όπως συνηθίζουμε να το αναφέρουμε σήμερα στη καθημερινή μας γλώσσα «bullying», ένα φαινόμενο που με έχει απασχολήσει άπειρες φορές, οδηγώντας με να ψάξω λίγο παραπάνω για το τι, πως και γιατί το προκαλεί, ποιες οι συνέπειες και τι μπορεί να γίνει για να αντιμετωπιστεί … αν τελικά αυτό μπορεί να γίνει. Σε γενικές γραμμές νομίζω πως ο όρος «bullying» δεν εμφανίστηκε τώρα....


Για την ακρίβεια υπήρχε πάντα, απλά σήμερα δώσαμε στο φαινόμενο αυτό έναν ορισμό και το "μοντενοποιήσαμε" κάπως! Συνήθως το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό είναι εκείνο το παιδάκι στο σχολείο που κάθεται στην άκρη, σιωπηρό, μιλώντας μόνο με τα μάτια, αποδέχοντας τη συμπεριφορά άλλων παιδιών, η οποία όλοι ξέρουμε ποια ήταν … Αχ… ακόμα και τώρα μετά από τόσα χρόνια θέλω να αντιδράσω όπως εξάλλου αντιδρούσα και τότε.

Σήμερα όλο το θέμα από τη μία έχει γίνει λίγο «μόδα», αλλά από την άλλη χαίρομαι που αναγνωρίζεται και ακούγεται, γιατί γενικώς πιστεύω πως ό,τι ακούγεται τουλάχιστον έχει ξεκινήσει να επιλύεται …Το θέμα του εκφοβισμού όμως τελικά μετά τη δική μου ταπεινή έρευνα, φαίνεται να είναι πάρα πολύ πολύπλοκο, αφού προκαλείται από πολλούς παράγοντες, εμφανίζεται σε πολλές μορφές, έχει τρομερές επιπτώσεις και δύσκολα αντιμετωπίζεται. Καταλαβαίνετε και μόνοι σας πως πρόκειται για κάτι όχι τόσο απλό. Δείτε παρακάτω ένα καταπληκτικό βίντεο. Στη συνέχεια θα αναφερθώ σε μερικά ακόμα στοιχεία για να γίνω λίγο πιο κατανοητή. Θα επικεντρωθώ καθαρά στο σχολικό εκφοβισμό, παρόλο που υπάρχουν πάρα πολλές ακόμα μορφές. Απλά εγώ πιστεύω πως όλα ξεκινούν από την παιδική ηλικία. Ίσως σε μελλοντικά άρθρα σας μιλήσω και για άλλες μορφές.

Ο εκφοβισμός είναι ένα συγκεκριμένο είδος επιθετικής συμπεριφοράς. Σε ο,τι αφορά το σχολικό εκφοβισμό, ο ορισμός του αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1973 από τον Heinemann o οποίος τον όρισε ως μια αποκλίνουσα συμπεριφορά σε ένα άτομο η οποία εμφανίζεται ξαφνικά και εξαφανίζεται το ίδιο ξαφνικά. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από τρία κριτήρια: α) επιθετική συμπεριφορά β) επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά και γ) ανισότητα ισχύος στα εμπλεκόμενα μέλη. Οι κύριες μορφές εκφοβισμού είναι:

1. Σωματική Βία 
2. Λεκτική βία
3. Συναισθηματικός εκφοβισμός
4. Σεξουαλικός εκφοβισμός
5. Ηλεκτρονικός εκφοβισμός

Χαρακτηριστικά των θυτών σχολικού εκφοβισμού

           

Οι θύτες του σχολικού εκφοβισμού έχει βρεθεί ότι είναι επιθετικοί, εχθρικοί και αυταρχικοί προς τους συμμαθητές τους και επιπλέον παρουσιάζουν συμπτώματα άγχους και ανασφάλειας. Γενικά υποστηρίζεται στη βιβλιογραφία ότι οι θύτες του σχολικού εκφοβισμού είναι παιδιά που μεγαλώνουν σε πολύ αυστηρό οικογενειακό περιβάλλον και δέχονται ιδιαίτερα σκληρές μεθόδους πειθαρχίας από τους γονείς τους. Επιπλέον, υποστηρίζεται ότι η χρήση της βίας ως μέθοδος πειθαρχίας αλλά και η απόρριψη του παιδιού από τους γονείς τους μπορεί να αποτελέσουν παράγοντες που ωθούν τα νεαρά αγόρια κυρίως στο να υιοθετούν τη συμπεριφορά του θύτη στο σχολείο.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό γνώρισμα των θυτών είναι ότι μπορούν να αναγνωρίζουν εύκολα τα θύματα εκείνα που δεν θα προβάλλουν αντίσταση ή δεν θα προβούν σε αντίποινα όπως επίσης αναγνωρίζουν αυτούς που η προσπάθεια τους για εκφοβισμό δεν θα είναι αποτελεσματική με αποτέλεσμα να αποτελούν πιο ελκυστικό στόχο για αυτούς. Επίσης οι θύτες του σχολικού εκφοβισμού είναι παιδιά που δεν έχουν πολύ καλή σχέση με το σχολείο  και είναι λιγότερο δημοφιλείς από τα υπόλοιπα παιδιά. Ασκώντας τον εκφοβισμό αισθάνονται να ανακτούν την χαμένη τους αυτοπεποίθηση.

Χαρακτηριστικά των θυμάτων του σχολικού εκφοβισμού

Τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού επίσης έχουν χαμηλή κοινωνική συμμετοχή όπως και οι θύτες. Έχουν τη τάση να είναι πιο καταθλιπτικοί αγχώδεις και ανασφαλείς συγκριτικά με τους συμμαθητές τους. Επιπλέον έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση ενώ συνήθως είναι πολύ προσεκτικοί, ευαίσθητοι και προσπαθούν να περάσουν απαρατήρητοι.

Πρόκειται συνήθως για παιδιά που έχουν λίγους φίλους τους οποίους εμπιστεύονται απόλυτα ή που δεν είναι σαν αυτά χαμηλής κοινωνικής κατάστασης και δεν έχουν επίσης απορριφθεί από τον κοινωνικό τους περίγυρο. Τα θύματα αντιδρούν στον εκφοβισμό με διάφορους τρόπους και ανάλογα ταξινομούνται σε παθητικά ή προκλητικά θύματα. Τα παθητικά θύματα είναι ο συνηθισμένος τύπος θύματος που συναντάται και συνήθως αντιπροσωπεύεται από παιδιά ανασφαλή αγχώδη που έχουν την τάση να καταρρέουν ή να κλαίνε όταν δέχονται επίθεση από κάποιον, Σε αυτά τα παιδιά η άσκηση του σχολικού εκφοβισμού μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία ψυχολογικών διαταραχών. Τα προκλητικά θύματα ανταποκρίνονται με διάφορους τρόπους στον εκφοβισμό αλλά κύρια με τάσεις φυγής από το σχολείο, άρνησης να πηγαίνουν σε διάφορα μέρη ενώ σε ακραίες περιπτώσεις έχουν καταγραφεί ως αντιδράσεις και απόπειρες αυτοκτονίας.

Επιπτώσεις φαινομένου

Επιπτώσεις στο θύτη 

Μια από τις συνέπειες για το θύτη είναι πως η συμπεριφορά του στο σχολείο δεν μένει εκεί αλλά επεκτείνεται στην ευρύτερη ζωή του και συνήθως ένας μαθητής θύτης καταλήγει να εκδηλώνει εγκληματική συμπεριφορά. Η οπτική γωνία των παιδιών που υιοθετούν τη συμπεριφορά του θύτη σχολικού εκφοβισμού είναι αρνητική και ως προς το σχολείο και σχετίζεται επίσης με συμπεριφορές μικροκλοπών, γκράφιτι και γενικά συμπεριφορών που σχετίζονται με την αστυνομία. Επιπλέον, τα παιδιά που εκφοβίζουν άλλα στο σχολείο παρουσιάζουν μεγαλύτερο βαθμό κατάθλιψης από αυτά που δεν υιοθετούν τη συγκεκριμένη αναφορά.

Επιπτώσεις στο θύμα 

Οι συνέπειες για το θύμα συνήθως έχουν τη μορφή μηνύματος για την κοινωνία στην οποία ζουν και αναπτύσσονται. Το κύριο μήνυμα είναι πως ο κόσμος είναι απαίσιος και χωρίς ασφάλεια. Η πιο ακραία μορφή αντίδρασης των θυμάτων του σχολικού εκφοβισμού είναι η αυτοκτονία  αλλά ακόμα και αν δεν υπάρχει απόπειρα αυτοκτονίας στο θύμα του σχολικού εκφοβισμού υπάρχει η συναισθηματική, ακαδημαϊκή και κοινωνική καθυστέρηση της ανάπτυξής του. Τα θύματα του σχολικού εκφοβισμού είναι γενικά δυστυχισμένα με χαμηλό βαθμό αυτοεκτίμησης και αποφεύγουν εκτός από το σχολείο και τα μέρη στα οποία αναπτύσσονται κοινωνικές σχέσεις με συνομίλικούς τους.

           

Για το τέλος δεν ξέρω τι μήνυμα ακριβώς να αφήσω. Ίσως το σημαντικότερο για εμένα είναι η σωστή εκπαίδευση των παιδιών. Και με την λέξη εκπαίδευση δεν αναφέρομαι στη μόρφωση, αλλά σε λέξεις όπως ενδιαφέρον, ηρεμία, αγάπη, στοργή, επικοινωνία, υποστήριξη και ….. πολλά ακόμα.  

Όσοι από σας χρειάζεστε περισσότερες πληροφορίες, αφήστε σχόλιο παρακάτω ή επικοινωνήστε μαζί μας στο neraidoidea@gmail.com Διαθέτω πολλές ακόμα πληροφορίες και πλούσια βιβλιογραφία. Ίσως σας φανώ χρήσιμη.